Scholierendebat in de bibliotheek - Bibliotheek Den Haag

ONTMOETING & DEBAT

7 scholen, 5 auteurs, 1 debatleider

Bookspot Literatuurprijs: het scholierendebat in de bibliotheek

Leerlingen van zeven Haagse Scholen, vijf auteurs van de shortlist en een debatleider: dé ingrediënten voor het scholierendebat in de Centrale Bibliotheek op woensdag 13 november. Scholieren gingen de strijd met elkaar aan en kozen hun favoriet voor de Bookspot Literatuurprijs 2019, een initiatief van de Stichting Jaarlijkse Literatuurprijs. Bibliotheek Den Haag heeft al acht jaar een rol in wisselende formats. Het Scholierendebat is sinds vijf jaar een belangrijk evenement in aanloop naar de uitreiking, omdat de ervaring leert dat het de leerlingen echt leesplezier brengt.

De genomineerde schrijvers voor 2019, Peter Buwalda, Nicolien Mizee, Marente de Moor en Manon Uphoff waren bij het debat om met de scholieren in gesprek te gaan én te vertellen waarom zijn of haar boek favoriet moest worden. Wessel te Gussinklo werd vertegenwoordigd door zijn uitgever. De deelnemende schoolklassen lazen allemaal de vijf titels van de shortlist. Onder leiding van Marcel Verreck praatten zij over de boeken en bepaalden zo uiteindelijk hun Haagse favoriet: Vallen is als vliegen van Manon Uphoff.

Samenwerking

Jacqueline van Beek is projectleider evenementen bij de bibliotheek en organiseert het programma in de Centrale Bibliotheek samen met Liesbeth Bouman, programmaleider Voortgezet Onderwijs van de afdeling Educatie. Zij legt uit dat het gaat om een waardevolle samenwerking tussen de scholen, de stichting en de bibliotheek: ‘Leerlingen maken zelf hun keuze. Dan start een heel coachingstraject vanuit de bibliotheek. Deelnemers krijgen tips in workshops gegeven door recensenten en onze afdeling Educatie. Hoe lees je en hoe recenseer je? Ook via social media- kanalen en de mail krijgen deelnemers aanwijzingen. En de docenten houden hen natuurlijk bij de les. Alle lezers weten ook dat ze uiteindelijk een favoriet zullen gaan kiezen.’ Deze combinatie van factoren laat de leerlingen echt toeleven naar de dag waarop zij met andere scholen in debat gaan.

Meet & Greet

Eerst de meet and greet met de schrijvers, dan een hapje en een drankje en erna het debat met een grote tafel in het midden: dat was het plan. De deelnemende scholen wezen vooraf debaters aan die aan tafel hun boek zouden verdedigen: ‘Vanuit de literatuurprijsstichting was het natuurlijk een cadeautje dat de schrijvers aanwezig konden zijn. Als je dan bij de ontmoeting – met op dat moment bijna hun idool – ziet hoe de scholieren zich hebben voorbereid … Ze zijn ook wel zenuwachtig hoor, maar heel goed op de hoogte. Dus de schrijvers kregen interessante vragen over hun werk en mooie reacties. Leerlingen vertelden: “Toen ik dit boek las, had ik zoveel emoties” en “Als ik terug naar huis fiets, denk ik hier nog over na” of “Wij leren van boeken om op andere manier te kijken”, vertelt Jacqueline.

Plan gewijzigd …

De ontmoetingen tussen de schrijvers en de leerlingen zorgden voor zo’n bijzondere sfeer dat de organisatie besloot ter plekke het programma om te gooien en de meet and greet tijdens het debat voort te zetten: ‘Marcel Verreck kondigde de pauze aan en niemand stond op, het gesprek bleef maar doorgaan. Pas na een kwartier maakten de leerlingen aanstalten om op te staan. Een bijzonder moment toch: leerlingen die hun pauze opgeven, want het gesprek is belangrijker’, licht Liesbeth Bouman toe. Uiteindelijk kozen zij daarom op het moment zelf voor een open setting met een schrijver aan tafel omringd door alle lezers van zijn of haar boek: ‘Zo bereik je ook dat de auteurs zien hoe de scholieren alles oppakken, dat is voor hen net zo indrukwekkend.’ De organisatoren noemen het verrassend dat juist Uphoff won en ook de schrijfster zelf was verbaasd. Haar boek Vallen is als vliegen gaat over seksueel misbruik. Dat kan best een beladen onderwerp zijn voor deze doelgroep: ‘Vanuit de bieb is je missie geslaagd, als je na afloop de reacties van de scholieren ziet. Dat ze leesplezier hebben, dat het aanstekelijk is, dat ze geïnteresseerd in en nieuwsgierig zijn naar de schrijver en zijn of haar achtergrond. Het hoe en waarom van het boek en het thema. Debaters verdedigden met vuur en vlam hun boek! Als je samenwerking zo kunt inzetten, want het gaat echt om samenwerking tussen de bibliotheek met hun expertise en de docenten die hun leerlingen enthousiasmeren, dan heb je alles bij elkaar gebracht. Er zaten zelfs scholieren bij die vijf boeken hadden gelezen, de hele lijst.’

Leesplezier

De insteek van dit format is anders dan verplicht moeten lezen voor je lijst: ‘Hoewel leerlingen hier ook punten voor krijgen, breng je hen met dit project vooral aan het lezen door leesplezier aan te wakkeren, merken we. Het sluit aan bij deze tijd. Iedereen weet dat je voor Nederlands nog steeds een lijst moet lezen, maar door deze vorm, door samen te lezen, te bespreken en toe te werken naar een slotdebat, waarbij je namens Den Haag en scholieren een favoriet benoemt, geef je dat een andere draai. Er zit competitie in, leerlingen willen meedoen. Als kers op de taart mogen ze ook nog eens bij de uitreiking zijn, een dag later.’

—
Officiële uitreiking

Op de avond van de uitreiking waren alle genomineerden te gast in de Centrale Bibliotheek. Tien auteurs in totaal, want voor het eerst reikte de stichting twee onderscheidingen uit: een voor fictie en een voor non-fictie. Jean Pierre Geelen interviewde de schrijvers in twee blokken. Leidraad voor de gesprekken waren de juryrapporten, vanuit de gedachte dat het voor de auteurs interessant was te weten hoe de jury hun boeken zag. Uiteindelijk won Wessel te Gussinklo met zijn boek De hoogslaper in de categorie fictie, De Avant-gardisten van Sjeng Scheijen won de prijs voor non-fictie.

De toekomst

Zeker twintig scholieren lieten hun gezicht die avond zien, uiteraard in gala gekleed, een hele belevenis. Ze hadden hun boek bij zich om te laten signeren. Over de toekomst van dit project kan de bibliotheek duidelijk zijn: ‘Het format, dus de uitreiking en het scholierendebat, maakt dat we hier meer mee willen. We willen meer leesgroepen aan de jury koppelen, dan kun je ook meer doen met je bezoeker in de aanloop. Je zou je kunnen voorstellen dat je ‘s middags een debat hebt met scholieren en ‘s avonds een avond voor de lezers van Den Haag.’