Interview met directeur Paul Broekhoff

INTERVIEW

‘Als bibliotheek bied je iets, waardoor mensen verder komen in hun leven’

Een interview met Paul Broekhoff,
directeur van Bibliotheek Den Haag

We blikken in dit jaarverslag terug op 2019, wat heeft dit jaar voor jou bijzonder gemaakt?

‘Bijna te veel om op te noemen! Mijn kamer ligt pal boven de Centrale Bibliotheek. Ik loop elke dag wel een rondje door de bibliotheek, gewoon om de dynamiek te proeven en te zien hoeveel mensen er zijn. En hoeveel mensen we kunnen helpen. Steeds meer jongeren bezoeken de bibliotheek, omdat we goede studiefaciliteiten aanbieden en die steeds verbeteren. Hier op de vijfde etage zit het vrijwel iedere dag vol met studenten.

Afgelopen konden we gratis huiswerkbegeleiding aanbieden aan kinderen in achterstandswijken. Sommige kinderen hebben geen computer of een rustige studieplek thuis. In bibliotheek Transvaalkwartier ben ik gaan kijken. Daar is een speciaal lokaal waar kinderen huiswerkbegeleiding krijgen. Soms is het zelfs zo druk dat kinderen letterlijk in de rij staan. Dat wij deze voorziening gratis aan kunnen bieden en deze kinderen helpen, daar ben ik blij mee.

Ook goed nieuws is: bibliotheek Bouwlust opent weer. We gaan samenwerken in een pand waar ook andere instellingen zitten, dat is echt wel een stap voorwaarts. Je bundelt dan je krachten.

Maar kleine dingen zijn me ook bijgebleven: bijvoorbeeld dat kinderen kunnen voorlezen aan een hulphond in bibliotheek Escamp. Of mensen die hun krant of tijdschrift in de bibliotheek komen lezen. Het grote aanbod dat we hebben, waardoor we een heleboel mensen in Den Haag kunnen bedienen.

Het zit hem er eigenlijk in dat je iets biedt waardoor mensen verder komen in hun leven.’

Afgelopen jaar ontwikkelde een speciaal programmateam ook een meerjarenvisie voor 2020 -2025. Waarom heeft deze visie de naam Bibliotheek in Beweging?

‘Om deze vraag te beantwoorden is wat achtergrondinformatie nodig. Het ging in 2012 landelijk niet goed met de bibliotheken. De uitleencijfers liepen terug en mensen gingen minder lezen. Er moest iets gebeuren. Toen adviseerde een commissie over de toekomst van bibliotheken. Dat leidde tot de nieuwe Bibliotheekwet. Vijf taken staan erin: een bibliotheek moet een plek zijn waar kennis en informatie beschikbaar is, waar mogelijkheden zijn om je te ontwikkelen, waar lezen en het laten kennismaken met literatuur wordt bevorderd, waar ontmoeting en debat wordt georganiseerd en waar mensen kunnen kennismaken met kunst en cultuur. De wet geeft bibliotheken houvast voor de toekomst. Met name de ontmoeting en debatfunctie, de huiskamerfunctie van de stad, komt er heel erg in terug. Dat is belangrijk.

Je wilt goed blijven voldoen aan de vraag van de samenleving, met deze wet als uitgangspunt. Dan zal je als organisatie in beweging moeten komen en blijven, want de samenleving ontwikkelt zich razendsnel. De kunst is om flexibel en wendbaar te zijn en te weten waar behoefte aan is bij de inwoners van Den Haag. Op veel plekken gebeurt dat al, we laten ons aanbod aansluiten bij de behoeften in de wijken. En medewerkers willen dit ook graag. Tegelijkertijd hebben we ook nog een slag te slaan, het werk is nooit af. Alleen al het laten zien wat de bibliotheek allemaal kan betekenen voor mensen is heel belangrijk, de marketing. We zijn dus voortdurend in beweging, op alle fronten. De meerjarenvisie heeft daarom deze naam gekregen.’

—
Je hebt zelf meegedraaid in bibliotheken en je bezoekt de filialen ook vaak: hoe helpt dit je in je werk als directeur?

‘Ik geloof dat ik alleen leiding kan geven aan een organisatie als ik snap hoe deze werkt en als ik weet wat er leeft. Ik wil horen wat goed loopt en wat minder goed.

Zo fietste ik laatst ook naar bibliotheek Escamp. Daar werken ze met een voorleeshond, een hulphond voor kinderen die moeilijk kunnen lezen. Een klein meisje las op dat moment voor en de hond lag er gewoon rustig bij op een kleedje. Je zag echt dat het zorgde voor concentratie, rust en ontspanning. Dit is een heel klein voorbeeld, waarmee je wel verschil maakt voor mensen. De grote getallen, dus dat we er voor iedereen zijn, is belangrijk, maar ook dat we in sociaal opzicht verschil kunnen maken. Door de bezoeken merk ik dat onze wijkbibliotheken echt een meerwaarde hebben. Ze zijn evenredig verspreid over de stad, zitten op goede locaties en er werken deskundige teams. Een gemiddelde wijkbibliotheek heeft 150.000 bezoekers per jaar, dat is echt heel veel.’

Je leest steeds meer over ‘ontlezing’, het blijkt ook uit onderzoek. De uitleencijfers gaan jaarlijks achteruit, dit is een landelijke trend. Hoe zie jij de toekomst van de bibliotheek als je dit soort informatie leest?

‘Vroeger richtte men alles op het uitlenen van boeken, maar inmiddels gebeurt er veel meer. In die bredere maatschappelijk-sociaal-culturele vraag, daar zie ik dus een hele mooie toekomst. Dat richt zich op persoonlijke ontwikkeling van mensen: als je wil kun je je altijd ontwikkelen in de bibliotheek. De informatiefunctie die we hebben kun je ook breder zien dan de collectie: meer taken op het gebied van overheidsinformatie en de functie als toegankelijke instelling waar je elkaar kunt ontmoeten en in debat kunt gaan. Misschien een dooddoener, maar dan hebben we het over de bibliotheek als huiskamer van de stad, waar iedereen welkom is.

Maar ik denk ook dat het uitlenen van boeken daarmee niet verdwijnt. Het een sluit het ander niet uit. Ooit begon ik met e-books, nu lees ik toch weer op papier. Veel jongeren lezen geen e-books en wel op papier. Digitalisering trouwens, dat is wel een belangrijke. Sommige mensen kunnen daar minder goed mee omgaan. Daarom geven we cursussen en workshops in de bibliotheek. Onze klanten vertellen ook dat bijna alles in de huidige maatschappij digitaal moet, dat je geen persoonlijk contact meer hebt. Zij vinden dat wel een lastig. Ik snap dat. Je kunt voor de jongere generatie zeker heel veel digitaal oplossen, maar er zal altijd persoonlijk contact nodig blijven. Wij bieden dat dus nog wel. Dat blijft ook zo als het aan mij ligt, het onderscheidt ons. Tegelijkertijd moeten we ook inspelen op de digitalisering.’

—
Waar gaat de stad komende tijd echt iets van merken?

‘Bibliotheek Loosduinen is verbouwd en dat is echt een prachtige bibliotheek geworden, aansluitend bij moderne behoeften. En we zijn bezig om bibliotheek Nieuwe Waldeck beter toe te rusten op hun functie als Cultuuranker. In Bouwlust komt een hele nieuwe bibliotheek met de nadruk op de sociale functie in de wijk, daar kijk ik echt naar uit. Wijkbewoners hebben op papier gezet waar zij behoefte aan hebben. Heel waardevol, omdat je daar als bibliotheek ook je aanbod op aan kan laten sluiten.

En we gaan een plan maken voor de toekomst van de Centrale Bibliotheek. In het nieuwe collegeakkoord is namelijk een flink bedrag gereserveerd voor de verbouwing van de Centrale Bibliotheek, daar ben ik erg blij mee. In het ontwerp zit ook dat de bibliotheek van het Koninklijk Conservatorium bij ons gaat inhuizen. We krijgen een volwaardige muzieketage en als het aan mij ligt ook een bijbehorend muziekpodium. En we gaan kijken of we een daktuin kunnen maken voor onze bezoekers!

Daarnaast is de komende jaren de ontwikkeling van een debatcentrum belangrijk. Dat begint klein, maar moet gaan groeien. We hebben er nu al beperkte middelen voor op de eerste etage van de Centrale Bibliotheek, maar we gaan breder programmeren. Ik wil hiervoor samenwerken met andere organisaties om te kijken of we samen een debatcentrum op kunnen zetten.

Zo’n debatcentrum moet passen bij onze waarden als bibliotheek: toegankelijkheid, betrouwbaarheid maar ook onafhankelijkheid is belangrijk. Alles wat je tegenwoordig ziet, bijvoorbeeld op social media, wordt beïnvloed. Een podium waar je het onafhankelijke, de vrijheid van meningsuiting, blijft presenteren, vind ik wel essentieel. En daar zie ik een rol voor de bibliotheek met het stedelijk debatcentrum in de Centrale Bibliotheek: een plek waar dat nog meer ruimte krijgt, vanzelfsprekend mits het voldoet aan de wet. De bibliotheek is onafhankelijk, ondanks dat we onderdeel van de gemeente zijn. We moeten bepaalde onderwerpen kunnen aansnijden. Een debat over de vreugdevuren vond hier bijvoorbeeld plaats, een onderwerp dat leefde in de stad. We hebben een plek nodig in Den Haag, waar dit soort debatten gehouden kunnen worden.’

Heb je nog wensen voor de komende tijd?

‘Wensen voor de toekomst heb ik ook: in enkele wijken in Den Haag zijn bibliotheken in het verleden als gevolg van bezuinigingen gesloten. Voor veel inwoners is het daardoor soms heel ver reizen naar de dichtstbijzijnde bibliotheek. In sommige wijken zouden we echt het verschil kunnen maken met zaken als huiswerkbegeleiding, ontwikkeling en ondersteuning bij digitale vaardigheden of het leren van de Nederlandse Taal. Moerwijk/Spoorwijk is een voorbeeld, maar mensen missen net zo goed een bibliotheek in Benoordenhout. Het zou fantastisch zijn als we daar op sommige plekken verandering in kunnen brengen! Daar hebben we de politiek bij nodig.’